Wsparcie i opór na giełdzie – jak wyznaczać poziomy i strefy

Poziomy wsparcia i oporu są ważnymi wyznacznikami czasu, w którym spotykają się siły podaży i popytu. Poziomy wsparcia i oporu są postrzegane przez analityków technicznych jako kluczowe przy określaniu psychologii rynku oraz popytu i podaży. Po przełamaniu tych poziomów zakłada się, że popyt i podaż zostały przesunięte, co prawdopodobnie doprowadzi do powstania nowych poziomów wsparcia i oporu.

Wsparcie

Wsparcie to poziom przy którym popyt jest wystarczająco silny, aby powstrzymać dalszy spadek cen. Na powyższym obrazku widać, że każdorazowo, gdy tylko cena osiągnie poziom wsparcia ma trudności z przekroczeniem owego pułapu. Powodem jest fakt, że wraz ze spadkiem cen i zbliżaniem się do poziomu wsparcia kupujący (popyt) wykazują większą skłonność do kupowania, a sprzedający (podaż) stają się mniej chętni do sprzedaży.

Wsparcie nie zawsze jednak zastaje utrzymane. Załamanie poniżej wsparcia sygnalizuje, że niedźwiedzie wygrały z bykami. Spadek poniżej poziomu wsparcia wskazuje na pojawienie się nowej tendencji do sprzedaży i/lub braku motywacji do zakupu. Złamania wsparcia i nowe dołki sygnalizują, że sprzedawcy ograniczyli swoje oczekiwania i są skłonni sprzedawać po jeszcze niższych cenach. Ponadto, nabywcy nie zdołali zostać zmuszeni do zakupu dopóki ceny nie spadły poniżej poziomu wsparcia lub poniżej poprzedniego dołka. Kiedy wsparcie zostanie przełamane, konieczne będzie ustalenie nowego poziomu wsparcia na jeszcze niższym poziomie.

Jaki jest ustalony poziom wsparcia?

Poziomy wsparcia zwykle kształtują się poniżej aktualnej ceny. Jednak nie jest rzadkością, że w celu zapewnienia sobie bezpieczeństwa można handlować w okolicach poziomu wsparcia. Ponieważ analiza techniczna nie jest nauką ścisłą ustalenie dokładnych poziomów wsparcia może być problematyczne. Ponadto ruchy cen mogą być zmienne i na krótko spaść poniżej linii wsparcia. Przykładowo, nieuzasadnione wydaje się rozpatrywanie przerwania poziomu wsparcia jeżeli cena zostanie obniżona o jedną ósmą poniżej jej poziomu. Z tego względu niektórzy inwestorzy ustanawiają obszary wsparcia.

Opór

Opór jest to poziom na jakim podaż jest wystarczająco silna, aby powstrzymać wzrost cen akcji, waluty lub innego aktywa. Na powyższym obrazku widać, że za każdym razem, gdy cena osiągnie poziom oporu trudno się jej przenieść wyżej. Powodem jest to, że w miarę jak cena rośnie i zbliża się do oporu, sprzedający (podaż) stają się bardziej skłonni do sprzedaży, a kupujący (popyt) stają się mniej skłonni do zakupu.

Opór nie zawsze się podtrzymuje. Przerwanie poziomu oporu oznacza, że byki wygrały walkę z niedźwiedziami. Przerwanie oporu wskazuje na nową gotowość do zakupu i/lub brak motywacji do sprzedaży. Złamanie oporu i nowe szczyty cen wskazują, że nabywcy zwiększyli swoje oczekiwania i są skłonni kupować po jeszcze wyższych cenach. Ponadto sprzedający nie byli skłonni do sprzedaży dopóki ceny nie wzrosły powyżej oporu lub powyżej poprzedniego szczytu. Kiedy opór zostanie przełamany trzeba będzie ustalić inny poziom oporu na jeszcze wyższym poziomie.

Jaki ustanawiany jest poziom oporu?

Poziomy oporu ustalane są zazwyczaj powyżej aktualnej ceny, ale nierzadko zdarza się, że handluje się na poziomie lub w pobliżu poziomu oporu. Ponadto ruchy cen mogą być nieprzewidywalne i na krótko wzrosnąć powyżej jej linii. Zdarza się, że nie ma sensu rozważać przerwania poziomu oporu jeśli cena osiągnie wartość do 1/8 powyżej ustalonego poziomu. Z tego względu,niektórzy inwestorzy tworzą tzw. obszary oporu.

Techniczne metody ustanawiania poziomu wsparcia i oporu

Wsparcie i opór mają dostatecznie wiele cech wspólnych, aby skutecznie odzwierciedlać siebie nawzajem.

Szczyty i dołki

Wsparcie można ustanowić za pomocą dotychczasowych dołków, natomiast opór należy określić za pomocą ostatnich szczytów.

Powyższy wykres pokazuje znaczną rozpiętość cen pomiędzy grudniem 1999 r. a marcem 2000. Wsparcie zostało osiągnięte dzięki niskiemu poziomowi w październiku. Zostało ustanowione na poziomie około 31. W grudniu akcje powróciły do poziomu wsparcia i ukształtowały się na dolnym poziomie około 33. Wreszcie w lutym akcje ponownie wróciły na ścieżkę wsparcia i ukształtowały się na dolnym poziomie około 32,5.

Po każdym odbiciu się od wsparcia akcje były przedmiotem transakcji do momentu oporu. Opór został po raz pierwszy ustanowiony przez wrześniowe przełamanie wsparcia na wysokości 42,5. Gdy poziom wsparcia jest przerwany, może przekształcić się on w poziom oporu. Od październikowych niżów, akcje rozwinęły się do nowego poziomu wsparcia – odwrócony poziom oporu około 42,5. Kiedy cen akcji nie przeskoczyła powyżej 42,5, poziom oporu został potwierdzony. Po tym czasie akcje były przedmiotem handlu sięgającego 42,5 jeszcze dwa razy i w obu przypadkach nie przekroczyły one wartości oporu.

---

Czy wiesz, że już teraz możesz…?

---

Psychologia wsparcia i oporu

Aby wyjaśnić psychologię stojącą za wsparciem i oporem, użyjmy kilku przykładów z udziałem uczestników rynku.

Najpierw załóżmy, że są kupujący, którzy kupują akcje lub waluty w pobliżu obszaru wsparcia. Powiedzmy, że poziom wsparcia wynosi 50 USD. Kupują oni trochę akcji po 50 dolarów i teraz cena przesuwa się w górę do poziomu 55 USD. Nabywcy są zadowoleni i pragną kupić więcej akcji za 50 USD, lecz nie 55 USD. Podejmują decyzję, że jeśli cena spadnie do 50 USD – dokupią więcej. Tworzą popyt na poziomie 50 USD.

Weźmy kolejną grupę inwestorów. Są to ludzie, którzy nie byli zaangażowani. Myśleli o kupnie akcji za 50 USD, ale nigdy nie kliknęli przycisku „KUP”. Teraz, gdy akcje mają wartość 55 USD żałują, że nie kupili. Decydują, że jeśli dostaną cenę 50 USD ponownie, nie popełnią tego samego błędu i tym razem kupią te akcje. Stwarza to potencjalny popyt.

Trzecia grupa zakupiła akcje poniżej 50 USD. Powiedzmy, że kupili je za 40 USD. Kiedy osiągnęły poziom 50 dolarów, sprzedali je tylko po to, by patrzeć jak sięgają 55 USD. Chcieliby teraz przywrócić swoje długie pozycje i odkupić je po tej samej cenie, po jakiej je sprzedali – 50 USD. Zmieniły się ich nastroje ze sprzedających na kupujących. Żałują, że je sprzedali i chcą to naprawić. Powoduje to wzrost popytu.

Teraz zmieniamy sytuację, aby lepiej zrozumieć opór. Weźmy wszystkich powyższych uczestników i załóżmy, że wszyscy są właścicielami akcji za 50 USD. Wyobraźmy sobie siebie jako jednego z właścicieli. Akcja idzie w górę do 55 USD i nie sprzedajesz. Nagle akcje wracają do poziomu 50 USD. Co czujesz? Żałujesz, że nie sprzedałeś ich po 55 USD? Znowu wracamy do 55 USD i tym razem sprzedajemy tyle, ile się da. Tak jak inni akcjonariusze. Akcje nie mogą przekraczają 55 USD i cofają się. Istnieją co najmniej 3 grupy akcjonariuszy, którzy próbują sprzedać swoje papiery wartościowe za 55 USD. To tworzy poziom oporu na poziomie 55 USD.

To tylko kilka przykładów wielu możliwych scenariuszy. Jeśli już wcześniej handlowałeś prawdopodobnie przeszedłeś przez wszystkie te scenariusze, doświadczyłeś emocji i psychologii stojących za nimi. Nie jesteś sam. Istnieje niezliczona liczba uczestników rynku przechodzących przez te same procesy myślowe jak Ty. To właśnie przyczynia się do określenia niektórych psychologii rynku stojących za wsparciem i oporem oraz analizy technicznej w ogóle.

Odwrócenie pozycji wsparcia i oporu

Kluczową koncepcją analizy technicznej jest to, że w przypadku naruszenia poziomu wsparcia lub oporu ich rola ulega odwróceniu. Jeśli cena spadnie poniżej poziomu wsparcia, poziom ten stanie się oporem. Jeśli cena wzrośnie powyżej poziomu oporu, często stanie się wsparciem. W miarę jak cena przesuwa się poza poziom wsparcia lub oporu uważa się, że podaż i popyt uległy zmianie. Prawdopodobnie właśnie dlatego zmienią się ich rolę.

Przykład tego jak poziom oporu staje się wsparciem

Przykład, w którym poziom wsparcia staje się odporem

Przedział transakcyjny

Przedziały transakcyjny cen lub kursów mogą odegrać ważną rolę w ustaleniu czy wsparcie i opór funkcjonują jako momenty zwrotne czy też jako wzorce do kontynuacji. Przedział transakcyjny to okres czasu w którym ceny poruszają się w stosunkowo wąskim zakresie. Sugeruje to, że siły podaży i popytu są równomiernie rozłożone. Kiedy cena wykracza poza przedział transakcyjny, powyżej lub poniżej, sygnalizuje to pojawienie się zwycięskiego byka lub niedźwiedzia. Wyłamanie powyżej jest zwycięstwem byków (popyt), a załamanie poniżej jest zwycięstwem niedźwiedzi (podaż).

Po wzroście z 27 na 64 akcje weszły na około 5 miesięcy w przedział obrotu pomiędzy 55 a 63. W połowie czerwca doszło do fałszywego przełomu, a akcje stworzyły formację głowę powyżej ceny 62 (zaznaczone na wykresie). Nie trwało to długo, a dolna luka kilka dni później zniweczyła przełamanie (strzałka). Akcje następnie przystąpiły do przerwania wsparcia na poziomie 55 USD i pozostały na na poziomie około 50 USD. Oto kolejny przykład przestawienia się wsparcia i oporu, ponieważ akcje odbiły się jeszcze dwa razy o linię na poziomie 55 USD. Potem zaczęły się obniżać. Choć nie zawsze tak się dzieje, to powrót do nowego poziomu oporu daje drugą szansę dla tych w długiej pozycji na wydostanie się, a dla szortów na wejście do walki.

W listopadzie i grudniu 1999 roku akcje stworzyły formację przypominającą model głowy i ramion (owal na wykresie). Kiedy akcje przełamały na poziomie 60 USD nie było już czasu na wyjście lub było go mało. Pomimo, że istnieje długa czarna świeca wskazująca na otwarcie na poziomie 59 USD, akcje spadły tak szybko, że niemożliwe było wyjście powyżej 44 USD. Z perspektywy czasu, linia wsparcia mogła być narysowana jako linia szyi nachylona ku górze (niebieska linia), a przerwanie oporu wyniosłoby 61 USD. Jest to tylko o jeden punkt wyżej i trader musiałby natychmiast podjąć działania, by uniknąć gwałtownego spadku. Jednakże dołki pasują bardziej do linii szyi i jest to coś, co należy wziąć pod uwagę przy rysowaniu linii wsparcia.

Po tym jak akcje spadły, zakres transakcyjny został ustalony pomiędzy 40,5 a 47,5 USD. Na prawie dwa miesiące (owal). Poziom oporu został dobrze uwidoczniony przez trzy szczyty na poziomie 47,5 USD. Poziom wsparcia nie był tak wyraźny, ale wydawał się wynosić od 40 do 41 USD. Od połowy do końca lutego zaczęło się pewne zainteresowanie kupnem. Było to około ceny na poziomie 44 USD. Zwróć uwagę na szereg świec z długimi dolnymi knotami. Następnie w dniach 24 lutego i 25 lutego, akcje stworzyły dwie luki w górę, aby na koniec zamknąć się powyżej oporu na poziomie 48 USD. Był to wyraźny znak, że popyt wygrywa z podażą. Były jeszcze dwie kolejne okazje (dni), aby zaangażować się w handel. Trzeciego dnia po wybiciu, akcje wzrosły i przesunęły się powyżej 56 USD.

Strefy wsparcia i oporu

Ponieważ analiza techniczna nie jest nauką ścisłą, warto tworzyć strefy wsparcia i oporu. Jest to sprzeczne ze strategią liniowego wyznaczania poziomów wsparcia, ale czasami tak się dzieje. Czasami dokładne poziomy wsparcia i odporności są najlepszym rozwiązaniem, a czasami lepiej działają strefy. Ogólnie rzecz biorąc – im mniejszy zakres wahań tym dokładniejszy jest poziom. Jeśli okres handlowy obejmuje mniej niż 2 miesiące, a przedział cenowy jest stosunkowo wąski wówczas najlepiej nadają się bardziej dokładne poziomy wsparcia i oporu. Jeśli przedział czasowy rozciąga się na wiele miesięcy, a przedział cenowy jest stosunkowo duży, wtedy najlepiej jest użyć stref wsparcia i oporu. Są to tylko ogólne wytyczne, a każdy zakres powinien być oceniany na podstawie jego własnych cech.

Wracając do analizy – możemy zauważyć, że listopadowe wzrosty (32-44) rozciągnąły się o ponad 20% w stosunku do niskiego poziomu z października. Tym samym zakres ten jest dość duży w stosunku do ceny. Ponieważ przerwanie linii wsparcia we wrześniu tworzy nasz pierwszy poziom oporu, jesteśmy gotowi ustanowić strefę oporu po powstaniu nowego szczytu w listopadzie. Na tym etapie jednak nadal nie jesteśmy pewni, czy rozwinie się duży zakres handlowy. Kolejne dołki w grudniu, które były wyższe niż te z października świadczą o tym, że tworzy się zakres transakcyjny i jesteśmy gotowi wyznaczyć strefę wsparcia. Dopóki handel akcjami odbywa się w granicach wyznaczonych przez strefę wsparcia i oporu będziemy uważać zakres transakcyjny za ważny. Wsparcie może być postrzegane jako okazja do zakupu, a opór jako okazja do sprzedaży.

Podsumowanie

Analiza techniczna to jedno z podejść polegających na próbie określenia przyszłej ceny papieru wartościowego lub rynku. Niektórzy inwestorzy mogą korzystać z analizy fundamentalnej i analizy technicznej jednocześnie. Będą korzystać z analizy fundamentalnej w celu określenia co kupić, a analizy technicznej w celu określenia, kiedy kupić.

Nie zapominaj, że analiza techniczna nie jest nauką ścisłą i podlega interpretacji. Jeśli będziesz kontynuował naukę analizy technicznej prawdopodobnie usłyszysz, że jest to bardziej sztuka niż nauka. Jak w przypadku każdej dyscypliny – trzeba pracować i poświęcać czas by stać się dobrym analitykiem.