Opcje egzotyczne – czym są?

Pomimo że opcje są bardzo łatwe do zrozumienia w ich podstawowej postaci, to jest to zaledwie wierzchołek góry lodowej. Gdy skończysz czytać ten artykuł, to prawdopodobnie będziesz szczęśliwy, że nie musisz korzystać z opcji egzotycznych. Pierwszym i podstawowym typem opcji egzotycznej są tak zwane opcje waniliowe. Jest to najprostsza dostępna opcja zbudowana ze standardowych komponentów wykorzystywana głównie w Europie i Ameryce.

Opcje egzotyczne to rodzaj opcji na rynku pozagiełdowym. Z natury ich działania są bardziej skomplikowane niż standardowe, w szczególności z powodu ich zależności w stosunku do aktywa bazowego, czasu ich wygaśnięcia oraz warunków kontraktu. Opcje egzotyczne najczęściej stosowane są na rynku walutowym Forex, ale nie tylko, bo również podczas handlu i wymianie towarów.

Wiele firm korzysta z opcji egzotycznych w celu hedgingu i zabezpieczenia niepewnych przepływów pieniężnych. Dostępne są one jedynie na rynku pozagiełdowym, a dostarczane często przez duże instytucje finansowe.

Skąd wzięła się nazwa „egzotyczne”?

Ich nazwa „egzotyczne” nie bierze się stąd, że są one mniej popularne, ale dlatego że są o wiele mniej standardowe i elastyczne niż podstawowe opcje stosowane na rynku. Mają one swój indywidualny charakter, co oznacza że mogą być dopasowywane do konkretnej strategii inwestycyjnej. Dlatego też, nie istnieje jednolita definicja opcji egzotycznych. Przyjmuje się jednak, że opcjami egzotycznymi są to wszystkie opcje, które różnią się od standardowych przynajmniej jedną cechą.

Ich bardziej rozbudowany charakter sprawia, że nie są one używane na tradycyjnych giełda papierów wartościowych, spotkać je można części na rynku pozagiełdowym, tak jak to ma miejsce w przypadku opcji binarnych, które oferowane są przez brokerów i platformy binarne.

Rodzaje opcji egzotycznych

Tego rodzaju instrumenty można podzielić na wiele różnych typów. Do najważniejszych z nich zaliczyć można opcje binarne, opcje barierowe, opcje azjatyckie, opcje koszykowe, opcje wsteczne inaczej nazywane lock-back oraz opcje o opóźnionym starcie. Ciekawym zjawiskiem jest to, że w przyszłości może okazać się, że jest więcej rodzajów opcji egzotycznych ponieważ zostaną one dopiero stworzone na potrzeby konkretnych inwestorów.

Można również powiedzieć, że cechą charakterystyczną opcji egzotycznych jest ich niższa w porównaniu do standardowych opcji cena. Wynika to z faktu, że wykonanie takiej opcji uzależnione jest od dodatkowych warunków. Doskonałym tego przykładem są opcje barierowe, w których ustala się tak zwane bariery wejścia i wyjścia. Spełnienie tych warunków warunkuje wykonanie bądź dezaktywacje instrumentu. Występowanie takich barier nakłada na inwestora dodatkowe ryzyko, przez co cena opcji jest niższa.

Ciekawym zjawiskiem jest także opcja azjatycka. Jej cechą jest uzależnienie osiąganego zysku od uśrednionej ceny aktywa bazowego. Należy dodać, że średnia może być wyznaczona za pomocą metody arytmetycznej, jak i geometrycznej. Wpływa to bowiem na zmniejszenie ryzyka manipulacji ceną tego instrumentu. Opcje azjatyckie cieszą się dużą popularnością ponieważ są bardzo skuteczne w operacjach hedgingowych.

Należy także krótko opisać opcje koszykowe, które uzależnione są od więcej niż jednego instrumentu bazowego. Powoduje to uodpornienie od wahań cen jednego koloru, natomiast z drugiej strony powoduje uśrednianie zysków. Dzięki temu cały koszyk może zrekompensować straty wygenerowane przez jeden konkretny walor.

Opcje złożone (Compound option)

Opcje złożone to rodzaj opcji egzotycznej, która jest opcją na opcje. Jej posiadaczowi daje ona możliwość kupienia lub sprzedania innej opcji (put lub call). Aktywem bazowym jest w tym wypadku inna opcja, najczęściej standardowa opcja waniliowa, której aktywem bazowym często mogą być akcje spółki, indeksy lub towary.

Opcje złożone mogą występować w kilku wariantach:

• Opcja złożona CALL na opcję CALL daje możliwość kupienia opcji CALL
• Opcja złożona CALL na opcję PUT daje możliwość kupienia opcji PUT
• Opcja złożona PUT na opcję CALL daje możliwość sprzedaży opcji CALL
• Opcja złożona PUT na opcję PUT daje możliwość sprzedaży opcji PUT

Opcje Bermudzkie

Opcja bermudzka to taki rodzaj opcji egzotycznych, który daje prawo jej posiadaczowi możliwość zrealizowania opcji jeszcze przed terminem, w którym wygasa. Możliwość ta nie jest jednak dostępna przez cały okres trwania opcji. Czas lub termin, w którym można dokonać takiej realizacji jest ściśle określony w opcyjnym kontrakcie. Z uwagi na zależność od długości czasu, w którym można ją zrealizować, opcja bermudzka w swojej konstrukcji i sposobie wyceny podobna jest do opcji amerykańskich lub europejskich.

Opcje Barierowe

Możliwość wykonania tej opcji ściśle uzależniona jest od faktu, czy cena instrumentu bazowego przekroczy ustalony w kontrakcie poziom. Opcje barierowe podzielone są na dwa rodzaje.

Opcja barierowa wejścia

Ten rodzaj opcji egzotycznej zostaje uaktywniony w momencie gdy cena instrumentu bazowego przekroczy ustalony limit (barierę). Przykładowo, zawieramy opcję  barierową wejścia na kurs EURUSD z limitem 1,2000. Kurs w dniu wykupienia opcji wynosił 1,1580. opcja barierowa zostaje uaktywniona jedynie w momencie, kiedy kurs EURUSD przekroczy wartość 1,2000.

Opcja barierowa wyjścia

Opcja barierowa wyjścia aktywna jest od samego początku jej wykupienia. Przestaje być aktywna natomiast po przekroczeniu ustalonej w kontrakcie bariery. Oznacza to, że po przekroczeniu na przykład limitu cenowego, nie będziemy mogli jej zrealizować. Warto zwrócić uwagę, że opcja nie wraca do życia w momencie, gdy cena spowrotem wróci do poziomu poniżej bariery.

Opcje Binarne

Jak sama nazwa wskazuje, opcja binarna zostanie wypłacona jeśli jedna z dwóch zakładanych możliwość zostanie spełniona. Przykładowo opcja binarna CALL zawarta w dniu, gdy cena aktywa bazowego wynosi $20, zostanie wypłacona, kiedy w dniu wygaśnięcia opcji egzotycznej cena w/w aktywa będzie przewyższała początkową wartość. Analogicznie, opcja binarna PUT zostanie wypłacona, jeśli w dniu wygaśnięcia opcji, cena aktywa bazowego będzie poniżej $20.

Jest kilka głównych rodzajów opcji binarnych:

• Opcja Call / Put – ten rodzaj opcji został opisany w przykładzie powyżej

• Opcja Touch / No Touch – W tym rodzaju opcji, kupujący próbuję przewidzieć czy cena aktywa bazowego osiągnie wyznaczony poziom (Touch), lub wręcz przeciwnie – tego poziomu nie osiągnie (No Touch).

• Opcja In / Out – nabywający tego rodzaju opcję określa, czy cena aktywa bazowego W momencie wygaśnięcia opcji będzie mieściła się w określonym w kontrakcie przedziale cenowym.

Opcje Dwu Warunkowe

Jak sama nazwa wskazuje, ta opcja wymaga spełnienia dwóch niezależnych warunków,  aby możliwe było z niej z korzystaniem.

Opcje Wsteczne

Opcja wsteczna realizowana jest w oparciu o maksymalną lub minimalną cenę aktywa bazowego, osiągniętą w trakcie trwania opcji.  kursem odniesienia aktywa bazowego jest cena z dnia zawarcia kontraktu opcyjnego. rozróżniamy dwa rodzaje opcji wstecznych – o stałej cenie realizacji oraz zmiennej cenie realizacji. W pierwszym przypadku zysk inwestora określany jest na samym początku i zawarte w kontrakcie. W drugim natomiast w przypadku zysk obliczany jest na podstawie różnicy pomiędzy ceną aktywa bazowego z dnia zawarcia kontraktu oraz jego ceny w momencie wygaśnięcia.

Opcje drabinowe

Egzotyczna opcja drabinowa PUT umożliwia inwestorowi inkasowanie zysku jeszcze w trakcie życia opcji. wraz ze wzrostem ceny aktywa bazowego, inwestor w odpowiednich odstępach cenowych zabezpiecza poszczególne transzę zysku, które zostaną mu wypłacone nawet w sytuacji, kiedy po wygaśnięciu opcji cena aktywa bazowego spadnie do poziomu wyjścia. analogicznie w opcji drobinowej PUT, zysk będzie naliczany kiedy cena aktywa bazowego będzie spadać.

Opcje Azjatyckie

Egzotyczna opcja azjatycka nazywana jest również opcją średniej ceny. Wypłata z tytułu realizacji opcji obliczana jest jaka różnica pomiędzy ceną aktywa bazowego z dnia wykupienia opcji oraz średnią ceną aktywa w trakcie jej życia.

Wypłata opcji Azjatyckiej CALL= Średnia cena aktywa – Cena z dnia zawarcia

Wypłata opcji Azjatyckiej PUT = Cena z dnia zawarcia – Średnia cena aktywa

Opcje koszykowe

Opcje koszykowe zostały stworzone specjalnie dla rynku walutowego Forex. Dają one możliwość posiadaczowi otrzymanie wynagrodzenia zależnego od dwóch lub więcej walut zawartych w kontrakcie opcyjnym. Warunki oraz kursy mogą zostać ustalone w momencie zawierania kontraktu.

Opcje Tęczowe

Podobnie jak w opcjach koszykowych, opcje tęczowe obejmują kilka aktyw bazowych. Wykonanie opcji tęczowej zależne jest od spełnienia warunku określonego w kontrakcie dla wszystkich instrumentów w niej zawartych. Opcje tęczowe stosuje się na przykład przy dokonywaniu wycen złóż naturalnych. Wielkość złoża srebra oraz opłacalności jego wydobycia zależy w dużej mierze od ceny kruszcu. Egzotyczna opcja tęczowa umożliwia uwarunkowanie dwóch zmiennych w jednym kontrakcie.

Opcje Pogodowe

Opcja pogodowa zostaje wypłacona w momencie osiągnięcia z góry założonego scenariusza pogodowego. Ten rodzaj opcji wykorzystywany jest głównie w branżach zależnych od pogody oraz sezonu.

Opcja wyboru

Opcja wyboru daje jej posiadaczowi prawo do zdecydowania, czy będzie ona nosiła miano opcji CALL czy PUT w późniejszym terminie już po jej rozpoczęciu. Po zakontraktowaniu opcji, jej posiadacz w zależności od tego jakie będą ruchy na giełdzie, może zdecydować czy przekształci ją w opcje kupna, czy sprzedaży.

Zastosowanie opcji egzotycznych w handlu

Opcje azjatyckie, które są bardzo przydatne zarówno dla eksporterów i importerów Opcja azjatycka rozliczana jest po średnim kursie z danego okresu. Od razu możemy posłużyć się przykładem. Eksporter spodziewa się, że codziennie na jego rachunek będzie wpływać kwota około 5,000 EUR od różnych kontrahentów zagranicznych. Eksporter wystawia wiele faktur dziennie. Każda o nominale kilkuset euro. Nie ma sensu ubezpieczać każdej faktury z osobna i każdego zamówienia. Lepiej jest zabezpieczyć ryzyko całego portfela jedną transakcją – właśnie opcją azjatycką.

Przykład: Obecny kurs EUR/PLN wynosi 4,15 zł. Eksporter spodziewa się, że w najbliższym miesiącu na jego rachunek wpłynie 100,000 EUR, po 5,000 EUR każdego dnia. Eksporter musi każdego dnia od razu sprzedawać euro, aby móc regulować swoje koszty złotówkowe. Nie może tych euro trzymać na rachunku dłużej niż 1 dzień.

Eksporter chcę się ubezpieczyć przed spadkiem kursu euro, czyli tak aby nie musiał sprzedawać euro po niekorzystnym kursie lub czekać na jego wzrost. W tym celu nabywa azjatycką opcje PUT na EUR/PLN z kursem realizacji np. 4,20 PLN.

Zobaczmy co się dzieje dalej. Każdego dnia na rachunku eksportera pojawia się kwota około 5,000 EUR. Każdego dnia około 16:00 eksporter zamienia euro na złotówki z całego dnia utargu. Zwróćmy uwagę, że jest to o godz. 16:00 pod koniec dnia, a nie 11:00, kiedy Narodowy Bank Polski ustala kurs fixingowy.

Mija miesiąc. Średni kurs średni euro/złotego z całego miesiąca wynosi 4,10 PLN.

Co się dzieje? Jest on o 10 groszy niższy niż cena rozliczeniowa opcji azjatyckiej, której strike (cena rozpoczęcia) wynosiła 4,20 PLN. Wobec tego bank na koniec miesiąca wypłaca eksporterowi kwotę 10 zł od każdej opcji.

Na rachunek eksportera wpłynie od banku 10,000 PLN. W ten sposób efektywny kurs wymiany euro na złote wyniesie 4,14 PLN, czyli wyższy niż średni kurs z całego okresu.

Gdyby w danym miesiącu kurs średni EURPLN był wyższy niż 4,20 PLN, czyli powyżej poziomu strike, wtedy bank nie wypłacił eksporterami żadnej kwoty. Efektywny kurs wymianie waluty w danym miesiącu byłby wtedy wyższy niż 4,14 PLN, oznacza to że eksporter wymieniałby średnio walutę każdego dnia po kursie wyższym niż z przykładu pierwszego.