Kontrakty Forward – Czym są te Transakcje Terminowe?

Umowa Forward jest kontraktem terminowym, który reprezentuje zobowiązanie sprzedającego do sprzedaży instrumentu w określonym terminie po cenie ustalonej w momencie zawierania umowy oraz zobowiązanie kupującego do zakupu danego składnika aktywów na uzgodnionych warunkach. Finalizacja transakcji odbywa się w czasie odległym od jej zawarcia. Forward jest najprostszym rodzajem instrumentu pochodnego, w którym dwie strony umawiają się, że dostarczą i zapłacą za dany składnik aktywów w jakimś przyszłym terminie.

Umawiając się na handel w przyszłości obie strony ponoszą ryzyko straty, którą poniosą w wyniku zmian cen, które mogą być dla danej strony niekorzystne. Każda ze stron pozna wynik swoich działań (czy zarobiła, czy straciła pieniądze) dopiero w dniu, w którym strony uzgodnią rozliczenie zobowiązań i porównają cenę transakcji z ceną, po której towar jest aktualnie sprzedawany na giełdzie.

Strony umowy – inwestor i wystawca konktraktu

Kontrakt forward to umowa, na mocy której kupujący (inwestor) zobowiązuje się do kupna, a sprzedający (wystawca) do sprzedaży określonego dobra w przyszłym terminie (data wygaśnięcia) po cenie ustalonej w dniu zawarcia umowy.

Obie strony są zatem zobowiązane do wypełnienia warunków kontraktu, tzn. sprzedający jest zobowiązany do dostarczenia instrumentu bazowego (aktywa bazowego) w określonym czasie, ilości i po określonej cenie, a kupujący jest zobowiązany do przyjęcia dostawy. W kontraktach terminowych nie ma zazwyczaj wymiany pieniężnej między stronami do momentu wykonania kontraktu. Kontrakty forward są jedną z wielu możliwych strategii inwestycyjnych.

Historia kontraktów forward

• Forwardy to bardzo stary rodzaj umów handlowych, stosowany już w starożytnym Rzymie.
• Przez długi czas zawierano jedynie kontrakty na konkretne produkty.
• Dopiero na początku XIX wieku forwardy zaczęły się rozwijać jako forma powszechnego handlu. W XX wieku powstały finansowe kontrakty terminowe, a aktywami bazowymi stały się stopy procentowe, akcje, obligacje, obligacje, waluty obce, papiery wartościowe etc.
• Obecnie najczęściej używanymi instrumentami są forwardy na surowce i waluty. Powstały one w XII wieku w Europie, głównie we Włoszech i Holandii. Później centrum kontraktów terminowych przeniosło się do Londynu, a następnie do Chicago.

Przedmiot kontraktu i jego warunki

• Sprzedający ma gwarancję przyszłej sprzedaży po cenie ustalonej dziś
• Kupujący jest zapewniony o przyszłej zapłacie po cenie zakupu.
• Obie osoby są chronione przed ryzykiem
• Wszystkie warunki są dostosowane do potrzeb obu stron – wzajemna wymiana handlowa
• Kupujący ma zapewnioną przyszłą cenę zakupu bez konieczności płacenia w momencie podpisania umowy – jest ona opłacana dopiero w momencie zapadalności.

Istota transakcji forward polega na różnych oczekiwaniach rynkowych sprzedającego i kupującego:

1. Sprzedający zabezpiecza określoną cenę: w momencie podpisywania umowy cena jest niższa niż ta, na którą liczy w przyszłości, więc zależy mu na ustaleniu ceny jak najwyższej.
2. Kupujący spodziewa się, że w przyszłości ceny wzrosną, więc proponje zawarcie transakcji po dzisiejszej cenie z myślą, że osiągnie zysk.

Zalety kontraktów forward

Forward jest dostosowany do potrzeb obu stron, tzn. warunki kontraktu nie są standaryzowane, zależą jedynie od woli stron, dlatego też forwardy są przedmiotem obrotu poza rynkiem giełdowym, bez pośredników lub z ich udziałem (mogą oni również wziąć odpowiedzialność za poręczenie partnerów, za co mogą żądać określonych zapłaty). Jest to więc kwestia swobody co do przedmiotu handlu, ceny, daty dostawy, sposobu rozliczenia i pozostałych warunków.

Zabezpieczanie przed ryzykiem

Jeśli podmiot gospodarczy będzie potrzebował w przyszłości określonej waluty obcej nie ma pewności, jaki będzie odpowiedni kurs wymiany danej w przyszłości. Z tego powodu klient stara się zabezpieczyć przyszłą cenę waluty obcej, po której będzie ją kupował w przyszłości, a rynek dostaw walutowych daje mu taką możliwość. Handel na rynku dostaw skutkuje zawarciem kontraktu forward na przyszłą dostawę określonej ilości waluty obcej po określonej cenie w określonym dniu w przyszłości.

Transakcje forward odbywają się na rynkach pozagiełdowych, zwanych OTC, w przeciwieństwie do kontraktów futures i zawierane są głównie między instytucjami finansowymi lub instytucjami a klientami. Zysk z kontraktów forward zależy od uzgodnionej ceny dostawy składnika aktywów bazowych w momencie zawarcia kontraktu oraz od ceny rynkowej składnika aktywów w dniu wygaśnięcia kontraktu.

Wady kontraktów forward

1. Sprzedający musi znaleźć kupca, który zgodzi się na proponowane warunki.
2. Kupujący musi mieć dostęp do informacji o sprzedającym (czas + koszty instytucji pośredniczącej)
3. Dobrze jest, gdy wystawcą kontraktu jest bank, a często tak nie jest.
4. Kupujący nie jest w żaden sposób zwolniony ze swoich zobowiązań
5. Nie są zbyt płynne
6. Nie ma innych sposobów na zamknięcie pozycji

Forward nie może być anulowany bez zgody obu stron, nie można go też zasadniczo przenieść na osobę trzecią. Z tego powodu mają one niską płynność (tzn. możliwość sprzedaży forwarda innej stronie przed terminem jego zapadalności). Co więcej, nie łatwo jest połączyć dwie strony, którym odpowiadają takie same warunki umowy.

Ponadto, ponieważ jest to tylko umowa między dwoma partnerami, nie ma gwarancji, że jedna ze stron wypełni zobowiązania. Im większe różnice cen na rynku spot w porównaniu z kontraktem terminowym, tym większe prawdopodobieństwo, że jeden z partnerów naruszy warunki umowy. Dlatego bardzo ważne jest, by sprawdzić wiarygodność kontrahenta.

Typy kontraktów forwardów

Istnieją różne rodzaje umów. Oto one:

• Umowa terminowa na stopę procentową – FRA
• Forward na kurs walutowy
• Forward na określony składnik aktywów finansowych

Forward na stopę procentową – FRA

Forward na stopę procentową to terminowa wymiana ustalonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie na nieznaną wcześniej kwotę środków pieniężnych lub ewentualnie na dłużny papier wartościowy, kredyt, depozyt lub pożyczkę w tej samej walucie. Celem kontraktu terminowego na stopę procentową jest zapewnienie zarówno kupującemu, jak i sprzedającemu stałej stopy od pewnej wartości pieniężnej w uzgodnionym terminie.

Można więc powiedzieć, że FRA jest kontraktem pomiędzy dwoma uczestniczącymi kontrahentami na wymianę krótkoterminowych płatności z tytułu stóp procentowych za uzgodniony okres w przyszłości. Proces tego kontraktu polega na tym, że jeden uczestnik otrzymuje od drugiego płatność odpowiadającą uzgodnionej stałej stopie procentowej i płaci drugiemu kwotę odpowiadającą pewnej przyszłej spotowej stopie procentowej (nieznanej w momencie negocjowania FRA).

Proces zawierania umowy rozpoczyna się od podpisania umowy, w której określona jest stała stopa procentowa. Ponadto umowa określa, że w pewnym momencie, czyli na początku okresu odsetkowego, przyszła stopa procentowa spot zostanie automatycznie ustalona zgodnie z warunkami. Odsetki są naliczane od początku do końca okresu odsetkowego. Płatności odpowiadające stałej stopie procentowej i przyszłej kasowej stopie procentowej są uzależnione od określonej wartości bazowej i okresu odsetkowego.

Należy pamiętać, że kontrakty FRA wiążą się z ryzykiem, gdyż druga strona może nie dotrzymać zobowiązania. Z tego powodu płatność rozliczeniowa jest najczęściej dokonywana na początku okresu odsetkowego, a płatności odsetkowe muszą być zdyskontowane od końca do początku okresu odsetkowego. Minimalizacji ryzyka może też służyć ustanowienie zabezpieczenia.

Forward na kursy walutowe

Terminowy kontrakt walutowy ze zmienną datą zapadalności wykazuje wszystkie cechy kontraktu walutowego ze stałą datą zapadalności z jednym wyjątkiem. W przypadku terminowego kontraktu walutowego ze zmienną datą zapadalności, data zapadalności nie jest ustalana w momencie zawierania transakcji, a jedynie okres, w którym data zapadalności będzie się zmieniać. Klient może wtedy określić datę zapadalności w czasie, a akres ten wynosi maksymalnie 30 dni kalendarzowych.

Główną funkcją kontraktu forward jest zabezpieczanie się przed niekorzystnymi zmianami kursu wymiany dwóch walut. Forward daje klientom możliwość kupna lub sprzedaży określonej ilości waluty obcej po kursie ustalonym w momencie zawierania transakcji, ale z rozliczeniem w przyszłości (zwykle w ciągu 1 roku, indywidualnie możliwe są dłuższe terminy).

W takim przypadku bank zazwyczaj bierze pod uwagę najgorszy wariant przy obliczaniu kursu forward. Skutkuje to nieco większą rozpiętością między ceną kupna a ceną sprzedaży. Jest to jednak rekompensowane przez elastyczność, jaką klient ma w wyborze daty zapadalności. Dla klienta ten rodzaj transakcji stanowi jeden ze sposobów ustalenia dzisiejszego kursu wymiany dla transakcji, która ma zostać zrealizowana w przyszłości w określonym terminie, przy czym dokładna data zapadalności zostanie określona przez klienta później.

Forward walutowy oznacza zatem zakup lub sprzedaż jednej waluty w zamian za inną po z góry ustalonym kursie wymiany, pomiędzy dwiema stronami w z góry ustalonym przedziale czasowym. Ponieważ walutowe kontrakty terminowe nie są standaryzowane, nadają się do ustalania przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu należności i zobowiązań o dowolnym terminie zapadalności. Transakcja jest uzgodniona w uzgodnionym terminie, który nie jest krótszy niż 3 dni robocze od daty transakcji, ale nie przekracza 12 miesięcy. Ten rodzaj umowy jest wiążący i nie można go anulować.

Do czego przydaje się FORWARD?

Dzięki forwardowi klient zyskuje bezpieczeństwo i ustala swój depozyt zabezpieczający przed stratami wynikającymi z ewentualnych niekorzystnych zmian kursów walutowych na rynku. W ten sposób może ustalić kurs wymiany przy obliczaniu swojego zamówienia.

Przykład rozliczenia z użyciem kontraktu forward

Klient zawarł umowę z zagranicznym partnerem, który ma zapłacić 100 000 euro w ciągu 3 miesięcy za otrzymane towary. Aktualny kurs spot EUR/ PLN wynosi 4,56 a kurs forward na trzy miesiące to 4,50

KURS EUR/PLN W DNIU PŁATNOŚCI	WARTOŚĆ PLN BEZ FORWARD	WARTOŚĆ PLN Z FORWARD	POTENCJALNY ZYSK/STRATA VS KURS SPOT W TERMINIE ZAPADALNOŚCI (W PLN)
4,48	448000	450000	-2000
4,58	458000	450000	8000
4,68	468000	450000	18000
4,78	478000	450000	28000
4,88	488000	450000	38000

Forward na aktywa finansowe

Aktywa finansowe to akcje, obligacje lub inne papiery wartościowe. Equity forward to terminowa transakcja wymiany ustalonej kwoty środków pieniężnych na instrument kapitałowy w terminie w przyszłości. Forward na akcje jest przede wszystkim zakładem na przyszłą cenę instrumentu, ewentualnie może być zakładem na przyszły kurs spot oraz na przyszłe spotowe stopy procentowe.