Czym jest Produkt Krajowy Brutto (PKB) i Jak Się Oblicza?

Produkt Krajowy Brutto jest jedną z podstawowych wielkości makroekonomicznych i zasadniczo odzwierciedla sytuację ekonomiczną kraju. Co to znaczy, jak się go oblicza i jak to wykorzystać w życiu codziennym i tradingu? To i wiele więcej znajdziesz w artykule poniżej. PKB, czyli Produkt Krajowy Brutto, jest jednym z podstawowych pojęć z zakresu wiedzy finansowej. Z PKB zetkniesz się nie tylko w mediach, ale także wyszukując podstawowych informacji na temat danego kraju.

Produkt Krajowy Brutto wyraża wielkość produkcji końcowej wytworzonej w danym okresie (zwykle w ciągu jednego roku) przez podmioty działające na terytorium danego kraju (bez względu na narodowość, czyli bez względu na własność lub pochodzenie kapitału).

Produkcja końcowa jest równa produkcji, która została wyprodukowana i sprzedana. Innymi słowy, jest to produkcja konsumowana przez gospodarstwa domowe i państwo. Można je też przeznaczyć na inwestycje lub eksport.

Definicje te są nieco uproszczone, ale ważniejsze jest, by zrozumieć same pojęcia i wiedzieć, co należy rozumieć pod słowem PKB. Osobiście uważam, że wystarczające jest zrozumienie, że:

Produkt krajowy to strumień dóbr i usług wyprodukowanych przez jeden kraj na ogół w ciągu jednego roku.

Możemy więc powiedzieć, że im wyższy jest ten przepływ, tym bardziej rozwinięta jest gospodarka. To podstawa, która stanowi element znajomości finansów. Ale prawdopodobnie zainteresuje nas też to, w jaki sposób oblicza się PKB i czy jest on w 100% wiarygodny oraz co jeszcze wpływa na tę wielkość.

Obliczanie PKB

Istnieje kilka sposobów obliczania PKB. PKB oblicza się zazwyczaj metodą wydatkową, ale istnieje też metoda produkcyjna lub dochodowa. Jeśli nie interesują Cię alternatywne metody obliczania PKB, przejdź od razu do metody wydatkowej.

Obliczanie metodą produkcyjną

Metoda produkcyjna obliczania PKB obejmuje całość wszystkich dóbr i usług końcowych, które zostały wyprodukowane i dostarczone w danym kraju w danym okresie. Zatem, używając metody produkcji, jest to suma wartości dodanej na każdym etapie produkcji ze wszystkich sektorów.

Obliczanie metodą dochodową

PKB jest obliczany jako suma dochodu narodowego, który jest reprezentowany przez sumę dochodów (przychodów) gospodarstw domowych, amortyzację (a) i podatki bezpośrednie (n). Metodę można zapisać następującym wzorem:

• PKB = w + r + z + i + y + a + n

Gdzie „w” to płace brutto, „r” to czynsze (dochody właścicieli ziemskich, właścicieli nieruchomości itp.), „z” to zyski brutto korporacji przed opodatkowaniem, „i” to odsetki netto (różnica między odsetkami pobranymi a zapłaconymi), a „y” to dochody z działalności gospodarczej/samozatrudnienia – dochody właścicieli firm.

Obliczanie PKB metodą wydatkową

Najpowszechniejsze jest obliczanie PKB metodą wydatkową. Także w tym przypadku mamy wzór, ale jest on prostszy.

• PKB = C + I + G + X

C = Wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych
I = Prywatne inwestycje krajowe brutto
G = Wydatki rządowe (na zakup dóbr i usług)
X = Eksport netto, czyli różnica między eksportem a importem

Wpływ inflacji na PKB

Obliczanie PKB może być znacząco zniekształcone przez inflację. Przez to PKB wzrośnie liczbowo, ale w rzeczywistości może spaść, czyli wyniki gospodarki spadną pomimo rosnącego PKB.

Jak to jest możliwe?

Dla ilustracji posłużmy się następującym przykładem. Jeśli jako piekarnia w jednym roku upieczesz 10 000 bochenków chleba za 200 000 złotych, a w następnym roku upieczesz te same 10 000 bochenków, ale za 220 000 złotych, to czy to oznacza, że gospodarka się rozwija?

Nie musi, bo rosnąć może tylko poziom cen, czyli rosną ceny czynników produkcji (surowców) i cena produktu końcowego. Wraz z nim rosną też płace. Innymi słowy, wszystko jest droższe, mamy wyższe płace, ale nie możemy kupić więcej. I to jest właśnie ten moment, w którym PKB rośnie liczbowo, a gospodarka wcale się nie rozwija.

Z powodu inflacji PKB jest dzielony na:

• Nominalne PKB – ceny bieżące (realne)
• Realne PKB – PKB w cenach stałych, zwykle przyjmujący cenę z danego roku, np. 2022 i stosowany przez kilka lat z rzędu.

Przy okazji właśnie odkryliśmy też jeden z możliwych sposobów obliczania inflacji. Jeśli połączymy nominalny i realny PKB w jedną całość, obliczymy inflację lub deflację.

Jak porównywać PKB?

Aby porównać PKB dwóch lub więcej krajów, musimy ująć je w jakimś stosunku. W przypadku PKB używamy populacji. W skali globalnej PKB per capita (czyli na jednego mieszkańca) jest właśnie uznanym wskaźnikiem dobrobytu.

Nawiasem mówiąc, spójrz na TOP krajów o najwyższym PKB per capita i sam zobacz, jakie kraje znajdują się w tym rankingu (na rok 2022 według tradingeconomics.com):

1. Szwajcaria

2. Stany Zjednoczone

3. Singapur

4. Australia

5. Holandia

6. Kanada

7. Wielka Brytania

8. Niemcy

9. Francja

10. Strefa Euro

Teraz spójrzmy na PKB według wielkości, czyli bez przeliczania na liczbę ludności (na rok 2022 według tradingeconomics.com):

1 .Stany Zjednoczone

2. Chiny

3. Strefa Euro

4. Japonia

5. Niemcy

6. Wielka Brytania

7. Francja

8. Indie

9. Włochy

10. Kanada

PKB Polski

PKB jest zazwyczaj publikowane co kwartał. Jeśli pobierzesz dane z Głównego Urzędu Statystycznego, możesz zauważyć dość duże wahania:

PKB jest często zniekształcony przez efekty sezonowe. Jest to uzasadnione, ponieważ mamy mnóstwo sezonowych miejsc pracy i w lecie jest znacznie więcej pracy (co zwiększa przepływ dóbr/usług i PKB).

Wpływ EURO na PKB w Polsce

Wersja skorygowana i nieskorygowana PKB Polski pokazuje wzrost PKB do 2008 roku. Zauważ, że w tych samych latach umocniła się także polska złotówka. W 2008 roku nastąpił globalny kryzys finansowy, co można zaobserwować w spadku PKB i kursie EUR. PKB odzwierciedla aktualne wydarzenia w gospodarce. W rzeczywistości widać to także w roku 2020, kiedy to wybuchła epidemia koronawirusa i gospodarka została poważnie spowolniona.

PKB, Gospodarka i Rynki

PKB wyraźnie kształtuje rynki. Pierwszym z nich jest forex, czyli waluty. Jeśli pozostaniemy przy Polsce to w powyższym akapicie widziałeś, że wzrost PKB oznacza wzmocnienie złotówki i odwrotnie – stagnacja lub spadek PKB oznacza osłabienie waluty.

Jeśli wrócimy do obliczania PKB, okaże się, że to właśnie słabnąca złotówka jest silnym czynnikiem wspomagającym gospodarkę. Dlaczego? Złotówka osłabi się, a krajowe firmy skupią się bardziej na eksporcie za granicę – eksporcie. Tam, przynajmniej na krótką metę, uzyskają przewagę, a firmy krajowe zwiększą swoją produkcję.

Jeśli mam firmę krajową i sprzedaję za granicą produkt końcowy za 100 EUR po kursie wymiany 4 zł, otrzymuję 400zł. Ale jeśli waluta się osłabia i kurs wymiany wynosi 5zł, to za te same 100 EUR dostaję od klienta 500zł. Mogę więc sprzedawać za 92 EUR, będzie to znaczna obniżka dla zagranicznych klientów, otrzymam więcej zamówień, a nadal dostanę moje 400zł, tak jak na początku.

Ewentualnie mogę poruszać się między 92,59 EUR a 99,99 EUR. Nadal będę tańszy, ale zarobię więcej lub tyle samo.

Na PKB ma wpływ nie tylko kurs walutowy, ale także udziały lokalnych firm. W sytuacji, gdy cała gospodarka przeżywa spowolnienie, istnieje duże prawdopodobieństwo, że wiele spółek giełdowych zostanie dotkniętych kryzysem, a ceny akcji spadną. Towary mogą spaść wraz z nim.

W przypadku PKB USA mówimy o dolarach amerykańskich, amerykańskiej walucie i wsparciu dla amerykańskiej gospodarki. Wiąże się z tym na przykład cena ropy naftowej, a w końcu brak zaufania, który w czasach niepewności ekonomicznej podnosi cenę złota.

Wszystkie kraje dążą do wzrostu PKB, a jak widać wszystko jest ze sobą doskonale powiązane: kursy walut, akcje i towary.

Sztuczny wzrost PKB

Wracając do obliczania PKB, należy zwrócić uwagę na kilka anomalii. PKB rośnie nawet w czasie klęsk żywiołowych lub w czasie niepotrzebnych wydatków rządowych. Wynika to z faktu, że produkcja dóbr i usług rośnie. Jednak dane PKB są wtedy zniekształcone.

Jeśli na przykład będzie powódź, wahania PKB będą jednorazowe i wszystko bardzo szybko wróci do normy. Gorzej jest na przykład z Chinami, które często budują autostrady i infrastrukturę. W tym przypadku PKB jest rzeczywiście znaczące i długoterminowo zniekształcone.

Wniosek

PKB określa siłę ekonomiczną kraju i jego rozwój. Wszystkie państwa chcą dobrze prosperować i rozwijać się. Tak więc wzrost gospodarczy i związany z nim wzrost PKB jest podstawową zmienną. PKB powinno być monitorowane nie tylko przez ludzi biznesu, ale także przez społeczeństwo. Chociaż PKB nie jest jedyną rzeczą, która ma znaczenie, to jest on jednym z najbardziej wszechstronnych wskaźników siły ekonomicznej kraju.